De macht van het (familie) systeem...

Als je me echt zou kennen, dan zou je weten dat ik niet zo'n goede band heb met mijn familie. En als je me nog beter zou kennen, dan zou je weten dat wat ik net schrijf nogal een understatement is.

Als je mijn boek gelezen hebt, dan begrijp je misschien wel waarom dat zo is, maar voor degenen die mijn boek (nog?) niet gelezen hebben, zal ik het zo kort mogelijk proberen uit te leggen.

Ik kom uit een heel perfect gezin, waar op het eerste zicht niks mis mee is. Vooral aan de buitenkant, want binnen de vier muren van ons huis speelden zich een hoop dingen af die het daglicht niet konden (en kunnen) verdragen. Maar ja, dat zag dus niemand, omdat het hele gezin er enorm in getraind was om aan de buitenwereld vooral niks te laten merken, behalve dan hoe keurig, netjes, perfect en normaal we waren.

Als kind had ik allemaal niet zo goed door, dat het niet klopte. Ik zag heus wel dat dingen bij ons thuis (heel) anders gingen dan bij andere gezinnen, maar ja, als wij visite hadden gingen dingen er ook ineens heel anders aan toe. Dus waarom zouden andere gezinnen, de boel ook niet een beetje (veel) opleuken als er iemand mee kon kijken? Voor mij was dat de normaalste zaak van de wereld: wat er bij mij thuis gebeurde, was mijn realiteit en ook al was die heel anders dan wat ik bij anderen zag, dat deed niks af aan het feit dat ik het moest doen met hoe het er bij ons aan toe ging.

Voor veel mensen klinkt dit onbegrijpelijk als ik dat zo zeg. Er was namelijk sprake van mishandeling en verwaarlozing, dus hoe kun je, zeker als je wat ouder wordt, stug vol blijven houden dat je het niet doorhad?

En toch was dat zo. Ik was niet dom, integendeel, ik kon heel goed nadenken. Maar ik ben opgegroeid in dit zieke systeem, waardoor deze zieke realiteit, mijn dagelijkse realiteit was. Een realiteit waarvan ik ergens wel wist dat het niet helemaal klopte, maar waarvan ik het ook niet in mijn hoofd haalde om er iets mee te doen of om het bespreekbaar te maken met anderen, juist omdát ik heel goed wist wat er dan zou gebeuren.

Ons gezin hing eigenlijk van geheimen aan elkaar. Op het verklappen van die geheimen stond straf. Dus eigenlijk werd ik van kleins af aan opgeleid tot een soort van topacteur: Altijd en overal mooi weer spelen, het gaat altijd goed, en ook als het niet goed gaat, dan lieg je alles bij elkaar zodat de buitenwereld maar blijft denken dat het goed gaat.

Toch ben ik de enige die door deze familiedynamiek in de problemen raakte. Ik kon mijn echte wereld niet aan mensen uitleggen, dus verzon ik een compleet andere wereld die ik wél kon vertellen. En op die manier probeerde ik (zeer onhandig, ik geef het toe) duidelijk te maken dat er iets goed mis was, zonder mijn ouders (en ook mezelf) in de problemen te brengen.

Maar goed, dat ging mis, en ik kwam wel degelijk in de problemen, zodanig dat ik in de psychiatrie belandde. Maar ook daar hing altijd de dreiging van thuis boven mijn hoofd, waardoor ik loyaal bleef aan mijn familiesysteem en nooit kon zeggen wat er daadwerkelijk thuis gebeurde.

Toen ik klaar was met mijn middelbare school, wist ik niet hoe snel ik thuis weg moest komen en ging ik op kamers. Maar loyaal als ik was, bleef ik ieder weekend braaf naar huis gaan en zo bleef het familiesysteem zijn macht over mij houden. 

Doordeweeks deed ik mijn best om aan mezelf te werken en iets positiefs op te bouwen, maar na een weekendje thuis, konden mijn hulpverleners en ik eigenlijk samen weer van voor af aan beginnen. Ik wist wel dat die bezoekjes aan huis me verre van goed deden, maar ik kon het contact ook niet helemaal verbreken. Hoe kut en moeilijk het thuis ook was, die loyaliteit zat er (letterlijk) zó in geramd, dat ik die stap (verbreken van contact) niet kon zetten, ook al werd me dat van alle kanten aangeraden.

Een aantal jaar heb ik nauwelijks contact gehad en heb ik mijn ouders ook niet gezien. Er was heel af en toe een keer een smsje, maar dat was het dan ook wel. En in die periode groeiden we (voor zover dat mogelijk was) nóg verder uit elkaar, tot het punt waarbij ik het gevoel kreeg dat ik geen familie meer had, ook al was dit mijn eigen keuze.

In die jaren dat het contact minimaal was, bloeide ik redelijk op. Ik zal nooit gaan blaken van het zelfvertrouwen of gaan overlopen van positiviteit, maar het werd in die periode in ieder geval stukken beter dan het ooit geweest was. Maar het stuk loyaliteit bleef toch altijd aan me knagen. Het zijn nu eenmaal toch mijn ouders.

En dus besloot ik dat ik toch zo af en toe eens langs moest gaan. Tenslotte worden zij ook ouder, hebben niet het eeuwige leven en het zou voor mij pas écht heel ongemakkelijk worden als hun begrafenis de eerstvolgende gelegenheid zou zijn dat ik ze (nou ja, degene die niet dood is dan) weer zou zien. En dus besloot ik dat ik 1x per jaar op bezoek moest gaan, al was het maar voor een kopje koffie. 

Zodra ik ook maar één teen over de drempel van mijn ouderlijk huis zette, merkte ik dat ik meteen terug in het systeem zat. Onmiddellijk werd ik weer meegezogen in de negativiteit, het klagen, het zeuren, het afkraken van alles en iedereen, het 'wij zijn beter dan de rest'. Kortom: alles waar ik mijn hele leven zo'n grote hekel aan had. Binnen drie seconden, zat ik er weer tussen en in, met als grote verschil dat ik het nu herkende, ervoor kon kiezen om er (redelijk) uit te blijven en om te vertrekken als ik er geen zin meer in had. Dus tja, het is niet heel veel, maar het is wel een beetje winst.

Corona zorgde ervoor dat ik een heel goed excuus had om  niet bij ze op bezoek kon gaan. Maar wat ik steeds meer merk, is dat zelfs op zoveel afstand, mijn ouders nog steeds heel veel macht over me hebben. En daar baal ik enorm van....

Hoe ze dat dan doen? Eén van de straffen van bijvoorbeeld mijn moeder vroeger, was om me dood te zwijgen. Op die manier merkte je héél goed dat je iets misdaan had, maar je had geen idee wat het was. En geloof me, dat vond ik erger dan een goed pak slaag krijgen. 

Ook nu maakt mijn moeder nog gebruik van deze tactieken. We hebben sporadisch een app contact, maar als ik iets terug schrijf wat mijn moeder niet bevalt, dan gaat ze me weer doodzwijgen, door niks terug te sturen. En meestal kan ik nu denken: prima, jij je zin, lekker rustig. Maar op dit moment is er weer zo'n zwijg offensief bezig, waarbij ik merk dat ik dat allemaal wel heel stoer kan denken, maar dat ik aan alles in mijn lijf voel dat ik er tóch heel veel last van heb. Dat ik me bijna weer dat kleine kind (of de puber) voel van vroeger, die aan alles voelt dat ik iets misdaan heb, maar geen idee heb wat dat dan moet zijn.

Ik merk dat ik er op dit moment veel wakker van lig (letterlijk) en als ik al een keer slaap, dat ik dan droom over wat het is wat ik dan fout heb gedaan en waarbij alle mogelijke scenario's de revue passeren. De nachtmerries en flashbacks nemen weer in volle hevigheid toe. En dat is op z'n zachtst gezegd kut. Want wat ga ik nu doen? Hou ik vol om er niet op te reageren (en hou ik dat daadwerkelijk lichamelijk en geestelijk nog lang vol?) of stap ik weer terug in het systeem en trek ik het boetekleed alvast aan en ga vragen wat ik misdaan heb? 

Ik wil heel graag kiezen voor het eerste, er gewoon schijt aan hebben, mijn leven leven en me niet laten beïnvloeden door de nukken van mijn moeder. Maar tegelijkertijd trekt de loyaliteit me ook aan mijn t-shirt en vindt dat ik de eerste stap dan maar weer moet gaan zetten... 

En zo zit ik, zonder dat ik het wil, zonder dat ik er ook maar iets voor hoef te doen, terug in het oude familiesysteem. 

Eén ding is heel duidelijk: mijn familie hoeft niet bij me in de buurt te zijn, om nog steeds heel veel macht over me te hebben: Loyaliteit sucks....

foto: gevonden op internet